Interview met Andrea Gulickx

Interview met Andrea Gulickx door Ruud van der Bliek

Voor Nature First NL/BE ging ik zitten met de bekende Nederlandse fotograaf en workshopleider Andrea Gulickx om te bespreken hoe zij de natuur benadert tijdens haar fotografie en workshops.

Andrea woont met haar man in een heerlijk huis met een weelderige bloementuin in het dorp IJzendoorn in de Betuwe. Het dorp wordt beschermd door een hoge dijk, pal aan de rivier de Waal. De rivier, met zijn uiterwaarden en bossen, is een belangrijke inspiratiebron voor haar fotografie. Zo belangrijk dat ze er haar eerste gepubliceerde fotoboek aan wijdde 'De Waal Bewogen' eraan. Dit boek markeert het begin van haar huidige stijl van fotograferen, waarbij ze veel gebruik maakt van ICM (intentionele camerabeweging, een manier van schilderen met licht).

Ondanks dat ze landschappen en natuur als onderwerpen voor haar foto's gebruikt, noemt ze zichzelf nadrukkelijk geen landschaps- of natuurfotograaf. Landschappen zijn er om mee te schilderen, net als paddenstoelen en haar favoriete “wilde” bloemen, het klokje en de bosanemoon. In Nederland komen deze twee bloemen bijna uitsluitend voor op landgoederen waar ze ooit zijn aangeplant en verwilderd. Je vindt het ook in aangelegde bloementuinen. Kwetsbare biotopen als bloemenweides en vochtige gebieden met libellen en vlinders komt ze nauwelijks aan, en een workshopgroep eropuit gaan is er niet bij.

Enerzijds omdat ze onvoldoende kennis heeft van deze gebieden en hoe ze zich daarin kan bewegen zonder schade aan te richten en anderzijds omdat ze geen zin heeft om te veel moeite te doen voor een bepaalde locatie of onderwerp. Fotografisch gezien interesseren bijzondere soorten haar helemaal niet. Haar foto's bevatten vooral licht, vormen en emotie en de onderwerpen zijn slechts figuranten.

Ook als ze de ICM-techniek niet toepast, zoekt ze altijd naar het licht en bijzondere invalshoeken. Geen registratiefoto's van haar hand, maar zorgvuldig gemaakte sfeerfoto's met zachte vormen en pasteltinten. Het proces van het maken en bewerken van foto's is voor haar veel leuker en interessanter dan het te fotograferen onderwerp zelf.

Ze gebruikt vaak Laowa macrolenzen, die een 2x vergrotingsfactor hebben en waarmee ze graag abstracte beelden creëert. Ze is ook een grote fan van de creatieve lenzen van Lensbaby. Voor beide merken is ze ambassadeur in Nederland.

Tijdens haar workshops laat ze haar deelnemers kennismaken met haar kenmerkende manier van fotograferen en kent ze geen geheimen. Ze deelt open en eerlijk haar methode en technieken, zodat iedereen een kenmerk weet te maken 'Andrea-foto'. De workshops worden gegeven op landgoederen en in aangelegde bloementuinen. Ze gaat alleen met de studenten het bos in voor paddenstoelen. Vooraf vraagt ze de deelnemers aandacht te hebben voor de kwetsbaarheid van de omgeving waarin ze zich bevinden. Met bloementuinen is dat niet zo moeilijk, want daar mag je toch niet van de paden af. Ze is zich zeer bewust van de kwetsbaarheid van het specifieke 'stinsen planten' op de landgoederen en zorgt ervoor dat er geen schade ontstaat. Ze vraagt onder andere aandacht voor het zorgvuldig plaatsen van fototassen, om zoveel mogelijk vanaf de paden te fotograferen en niets te vertrappen. Als bescherming tegen de vaak natte grond waarop je ligt, raadt ze de studenten aan een regenbroek te gebruiken in plaats van een plastic vuilniszak. In een regenbroek is je afdruk op de grond veel kleiner en kun je veel beter zien waar je beweegt dan liggend op een grote plastic zak, die ook nog eens vergeten of weggeblazen kan worden. Tijdens de workshops let ze altijd op het onbewuste of onzorgvuldige gedrag van haar cursisten en let ze erop dat ze niets achterlaat. “Een van de redenen waarom ik kleine workshopgroepen heb, is de kwetsbaarheid van de natuur”, zegt Andrea.

Als we de Nature First Principles doornemen, zegt ze meteen dat ze het achteraf spijtig vindt dat ze de locatie Landgoed Amelisweerd bij Utrecht deelt op social media. Ooit begon ze daar met het fotograferen van bosanemonen, een plantensoort die mede door haar foto's nu erg in de belangstelling staat bij macrofotografen. Door haar foto's te delen en de locatie te vermelden, de druk op dit landgoed, maar ook op andere landgoederen waar bosanemonen en andere stinsen planten groeien, is explosief toegenomen en helaas gaat niet iedereen even zuinig om met de planten en perken. Die fout hoopt ze nooit meer te maken. 'Ik ben iemand die graag kennis deelt, en daar hoorde voor mij ook de locaties bij. Maar daar ben ik nu heel voorzichtig mee geworden”, zegt ze.

Feit is dat een groot aantal landgoedbeheerders niet meer blij is met de toenemende stroom fotografen, waarvan te veel de bloemen naast het pad minder mooi vinden dan die een paar meter verder van het pad.

Andrea is fotograaf en beweegt zich daarom in de natuur, zich niet altijd bewust van de impact die haar acties daarop hebben. Ze is geen wereldverbeteraar of natuuractivist. Ze doet haar best om zich zo respectvol mogelijk te gedragen naar haar beste kunnen.

'Ik ben zeker geen heilige', zegt ze zelf, 'maar ik ben me nu veel meer bewust van alles en weet veel meer dan toen ik begon. Als je begint met fotograferen, ben je je vaak nog onvoldoende bewust van de kwetsbaarheid van de natuur. Ik herinner me nog heel goed dat ik in mijn begintijd in het Belgische Hallerbos zelf dacht dat ik heel voorzichtig en op alles lettend in een geul met bladeren lag, zodat ik niets zou vernielen. De anemonen stonden op een richel en om hen heen was niets te zien. Jan Loos van Landschap VZW liep rond, en hij vroeg me heel vriendelijk om terug naar het pad te gaan. Hij legde me toen uit dat onder de bladeren de hyacinten al boven de grond uitkwamen. Als je op die opkomende hyacinten stapt en ze beschadigt, komen ze niet meer terug. Ik was erg blij met zijn uitleg en vooral de manier waarop hij het deed. Niet alleen voor mezelf, maar ook omdat ik dit kan doorgeven aan mijn workshopdeelnemers, zodat ook zij begrijpen waarom ze niet van het pad moeten afwijken. Het heeft me veel bewuster gemaakt van alles om me heen. Daar ben ik hem nog steeds dankbaar voor.”

“In het najaar doe ik echt mijn best om overal rekening mee te houden. Ik kom altijd in hetzelfde stuk bos uit, ken de paden goed en gebruik dezelfde route, dus ik weet dat we onderwerpen direct naast het pad zullen vinden. In sommige beukenlaantjes of op open plekken waar beuken staan en de grond vol bladeren ligt, zoek ik wel paddenstoelen. Kijk altijd goed naar beneden om te voorkomen dat u iets vertrapt. Ik heb wat dat betreft getrainde ogen, maar je kunt natuurlijk niet zien wat er onder het blad zit. Dat blijft een feit.”

“Afgelopen zomer was ik op de Azoren en we gingen op walvisexpeditie. Geweldig, maar ik schrok behoorlijk van de hoeveelheid plastic die in de zee dreef. Op de terugweg naar de haven hebben de excursieleiders zoveel mogelijk plastic uit zee gevist en meegenomen. Ik moet toegeven dat ik me nu veel bewuster ben geworden van zwerfvuil en het meeneem als ik het in het bos vind.”

“Ik kan me erg ergeren aan mensen die hier in de uiterwaarden hun rommel achterlaten. Op mooie dagen zie je hier groepjes mensen picknicken en als ze weg zijn staan de vuilniszakken bij de bomen naast het water. Ongelooflijk! U heeft het van huis meegebracht, neem uw afval mee terug. Hoe moeilijk kan het zijn?"

Jaren geleden liepen mijn man en ik door de uiterwaarden en vonden op vijf locaties grofvuil. Computers, blauwe vuilniszakken, huishoudelijke artikelen, noem maar op. We hebben dit gemeld bij de gemeente, maar zij gaven aan dat we dit bij vijf verschillende instanties moesten melden, omdat de grond van vijf verschillende eigenaren was. Ja, met zoveel barrières en ontmoediging zul je goed nadenken voordat je de volgende keer rapporteert. Gelukkig werd het snel verwijderd. Ik vind het jammer dat het vandaag de dag nog steeds gebeurt.”

“Ik kan waarschijnlijk zelf meer leren over de kwetsbaarheid van de natuur. Ik probeer mijn deel te doen. Als we allemaal een beetje doen, zijn we goed op weg.”

Andrea Gulickx, een bijzondere vrouw en fotograaf, met een heel persoonlijke en inspirerende stijl en hart voor de natuur.

https://www.andreagulickx-photography.nl